Sự thật về thói quen uống nước tăng lực để bù nước vào mùa hè

Nước tăng lực đôi khi bị nhầm lẫn với các loại đồ uống thể thao. Mục đích của nước tăng lực là giúp người uống tỉnh táo và bổ sung năng lượng nhờ chứa một lượng đường đáng kể cùng caffein. Mùa hè uống nước tăng lực có giúp bù nước hiệu quả không?

Vào mùa hè, cơ thể dễ cảm thấy khát hơn do nước bị mất qua quá trình toát mồ hôi nhiều hơn do thời tiết nóng. Khi thấy khát nước, nhiều người tìm đến các loại đồ uống để giải khát, trong đó có nước tăng lực.

Nước tăng lực là gì?

Đầu tiên, bạn cần hiểu nước tăng lực là gì? Nước tăng lực là loại đồ uống có thành phần chính là caffein. Một loại nước tăng lực điển hình có thể chứa những thành phần sau: nước có ga, khoảng 40 gam đường (từ sucrose và/hoặc glucose), 160 mg caffein trở lên (có loại từ 50 - 80mg caffein), chất làm ngọt nhân tạo và các loại thảo mộc/chất liên quan đến sự tỉnh táo và hoạt động của tinh thần như taurine, chiết xuất rễ nhân sâm panax, L-carnitine, L-tartarate, chiết xuất hạt guarana, vitamin B.

Mục đích cuối của nước tăng lực là giúp người uống tỉnh táo và bổ sung năng lượng.

Vậy uống nước tăng lực có giúp bù nước hiệu quả không?

Câu trả lời là KHÔNG. Nước tăng lực có thể làm tăng nguy cơ mất nước khi uống quá nhiều. Nguyên nhân có thể là do hàm lượng caffein cao trong nước tăng lực (1). Theo một số đánh giá thì mất nước và đi tiểu nhiều là một trong những tác dụng phụ phổ biến nhất liên quan tới các loại đồ uống tăng lực.

Bên cạnh đó, quá nhiều caffein từ bất kì loại đồ uống nào, đặc biệt là khi tiêu thụ trong một ngày cũng có thể khiến người uống bị gia tăng cảm giác bồn chồn, lo lắng, các vấn đề về nhịp tim và mất ngủ.

Ngoài caffein thì nước tăng lực cũng có thể chứa các thành phần khác cũng góp phần làm mất nước. Chẳng hạn như taurine - một hợp chất có tác dụng lợi tiểu thường được thêm vào nước tăng lực nhờ việc nâng cao năng lượng từ đó tăng sức bền, sức mạnh, cải thiện thời gian phản ứng và trì hoãn sự mệt mỏi (mặc dù ở mỗi người mức độ tăng năng lượng nhờ nước tăng lực sẽ khác nhau) (2).

Rủi ro ở nước tăng lực đối với sức khỏe khi tiêu thụ nhiều còn do lượng đường cao. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tiêu thụ bất kỳ loại đồ uống có hàm lượng đường cao nào đều có thể dẫn đến tăng cân và tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, bệnh tim mạch và bệnh gout.

Do vậy mà vào mùa hè, tốt nhất bạn nên uống ở mức vừa phải.

Cần lưu ý gì khi uống nước tăng lực?

Nếu bạn có nhu cầu sử dụng nước tăng lực thì cần chú ý một số vấn đề sau:

- Không tiêu thụ quá 1000ml (tương đương 1 lít - 4 lon 250ml) nước tăng lực trong một ngày, nghĩa là không quá 400mg caffein/ngày

Khi nuống cần kiểm tra nhãn sản phẩm để biết được hàm lượng caffein và đường trong nước tăng lực là bao nhiêu.

- Không kết hợp nước tăng lực với các đồ uống có cồn như rượu bia

Tuyệt đối không kết hợp nước tăng lực với rượu để uống bởi hành vi này có liên quan tới các bất lợi về sức khỏe tim mạch, tâm lý và thần kinh - bao gồm cả nguy cơ tử vong.

- Không uống nước tăng lực thay thế cho các loại đồ uống thể thao sau khi luyện tập ở cường độ cao hay làm việc nặng nhọc

- Trẻ em, thanh thiếu niên, phụ nữ mang thai và những người mắc bệnh như tiểu đường và bệnh tim mạch không nên uống nước tăng lực

Theo Ủy ban Dinh dưỡng của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ thì Nước tăng lực có thể gây nguy cơ sức khỏe ở các nhóm dễ bị tổn thương bao gồm trẻ em, thanh thiếu niên, phụ nữ mang thai và những người mắc bệnh như tiểu đường và bệnh tim mạch. Thay vào đó, nên uống nước lọc để bổ sung lượng nước mất đi.

- Người quá mẫn với caffein nên thận trọng khi sử dụng

- Đọc kĩ nhãn thành phần trên nước tăng lực bao gồm caffein, đường và các chất bổ sung

- Không uống nước tăng lực vào ban đêm, tránh gây ảnh hưởng tới chất lượng giấc ngủ.

Có loại đồ uống nào cũng gây mất nước?

Không chỉ nước tăng lực, cafe, trà và soda cũng có chứa caffein gây kích thích hệ thần kinh trung ương và hoạt động như một loại thuốc lợi tiểu tự nhiên khiến bạn tăng sản xuất nước tiểu.

Tuy nhiên, các nghiên cứu vẫn chưa đưa ra các số lượng cụ thể về việc tiêu thụ các loại đồ uống này làm tăng lượng nước tiểu đáng kể ở mức nào. Mặc dù xét về bản chất thì các loại đồ uống này không trực tiếp gây mất nước - nhưng các nhà khoa học cho rằng số lượng mà bạn tiêu thụ sẽ tạo ra sự khác biệt. 

Và như đã nói ở trên, việc tăng sản xuất nước tiểu chỉ khiến bạn thêm mất nước - ngược lại với mục đích uống để giải khát và bù nước ban đầu. Chưa kể đến rằng, tiêu thụ các loại đồ uống này gây ra tình trạng nhận thức sai về cơn khát - khiến bạn uống ít nước hơn.

Lời khuyên để tránh mất nước vào mùa hè

Uống nước tăng lực, đồ uống có cồn ở mức độ vừa phải là cách dễ dàng giúp bạn ngăn ngừa tình trạng mất nước. Bạn cũng có thể kết hợp các loại đồ uống như cafe, trà,.. với nước lọc trong cả ngày để cơ thể giữ nước.

Lắng nghe cơ thể và nhận biết các dấu hiệu mất nước nhẹ bao gồm:

- Mệt mỏi

- Da khô, môi khô nứt

- Chuột rút cơ bắp

- Đặc biệt khát nước

- Nước tiểu sẫm màu

- Lượng nước tiểu giảm hoặc không có

- Nhức đầu

- Người lâng lâng.

Khi xuất hiện các triệu chứng nhẹ thì người lớn bình thường khỏe mạnh có thể tự điều trị. Tuy nhiên nếu xảy ra với trẻ em hoặc người cao tuổi có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên cần gọi cho bác sĩ hoặc đến bệnh viện để thăm khám và điều trị kịp thời.

Trong trường hợp bị tiêu chảy liên tục không cầm trong 24 giờ, phân lẫn máu hoặc có màu đen, mắt trũng, mạch nhanh, thở gấp thì cần nhanh chóng tới cơ sở y tế để thăm khám.

Nhìn chung là, mặc dù có một số nghiên cứu cho thấy việc uống nước tăng lực có tác dụng giúp cải thiện sự tỉnh táo tạm thời, đảo ngược tình trạng mệt mỏi và cải thiện năng suất làm việc/lao động nhưng phần lớn các báo cáo đều cho thấy mối liên hệ tiêu cực giữa nước tăng lực với sức khỏe khi tiêu thụ thường xuyên. Và các nghiên cứu về nước tăng lực và sức khỏe cần phải thực hiện chuyên sâu hơn để có thể kết luận đồng nhất. 

Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn khuyên là bạn nên uống ở mức độ vừa phải để an toàn cho sức khỏe - và đặc biệt là vẫn phải uống nước đầy đủ.