Hít tinh dầu phòng ngừa được COVID-19: Thực hư ra sao?

Giá:

Liên hệ
Số lượng:

Ở Việt Nam thân yêu đang bị dịch COVID-19, nên bây giờ người ta làm đủ mọi cách để phòng bệnh, trong đó có cách dùng tinh dầu.

Ngay cả một bác sỹ khá nổi tiếng trên cõi mạng cũng viết tút (status) khuyên mọi người hít dầu khuynh diệp để sát khuẩn đường hô hấp, qua đó ngăn ngừa và giúp làm giảm các triệu chứng của bệnh COVID-19.

Trước tiên, cũng xin nói rằng cho đến thời điểm này, vẫn chưa có một bằng chứng nào cho thấy tinh dầu giúp trị được bệnh COVID-19, tuy nhiên, cũng có nhiều nghiên cứu cho thấy rằng một số loại tinh dầu có tác động đến một số mầm bệnh có hại khác. Nói chính xác hơn, là với một số loại tinh dầu có tính chất kháng khuẩn, kháng siêu vi, kháng viêm mạnh mẽ, thì cũng có thể hiểu chúng cũng có tác động lên sức khoẻ con người.

Tinh dầu là gì?

Tinh dầu là một dạng chất lỏng chứa các hợp chất dễ bay hơi được chiết xuất từ phương pháp chưng cất hơi nước, ép lạnh hoặc dung môi chiết xuất.

Tinh dầu được chiết xuất từ những bộ phân như: cành, vỏ, lá, thân, rễ…. của các loại cây cỏ, thảo

Hình 1: Tinh dầu được chiết xuất từ những bộ phân như: cành, vỏ, lá, thân, rễ…. của các loại cây cỏ, thảo

Tinh dầu đi vào cơ thể chúng ta theo đường nào?

Hít vào/ngửi, qua đường mũi.
Qua đường xông hơi bằng máy xông tinh dầu, bằng cách xịt…thường gọi là liệu pháp mùi thơm.
Thoa qua da, ví dụ như dùng tinh dầu để mát-xa…

Chúng ta dùng tinh dầu tinh chất hay phải pha loãng ra?

Chúng ta phải pha loãng tinh dầu ra.
Nếu dùng tinh dầu để xịt phòng thì tỉ lệ pha giữa tinh dầu và nước tuỳ thuộc vào từng người.
Với bạn mới dùng lần đầu, thì bạn cứ cho vài giọt tinh dầu vào 250ml nước, bỏ vào chai xịt, nhưng nếu sau này bạn quen rồi, thì bạn tha hồ pha các loại tinh dầu với nhau để có mùi hương theo ý thích, với liều lượng đậm đặc hơn. Bạn cũng có thể pha theo cách này để xông phòng.
Nếu dùng tinh dầu để mát-xa, day huyệt…thì bạn phải pha tinh dầu với dầu nền.
Dầu nền (carrier oil) có thể là dầu ô-liu, dầu hoa hướng dương, dầu hạnh nhân, dầu dừa, tuỳ theo sở thích và tình trạng sức khoẻ của bạn. Tỉ lệ pha là:
- Tỉ lệ 2.5%: pha 15 giọt tinh dầu+ 6 muỗng cà phê dầu nền.
- Tỉ lệ 3%: pha 20 giọt tinh dầu+ 6 muỗng cà phê dầu nền.
- Tỉ lệ 5%: pha 30 giọt tinh dầu+ 6 muỗng cà phê dầu nền.
- Tỉ lệ 10%: pha 60 giọt tinh dầu+ 6 muỗng cà phê dầu nền.

Tinh dầu có tác động như thế nào đối với cơ thể và một số lợi ích chính của nó.

Tinh dầu nhìn chung đều mang các hợp chất kháng khuẩn và kháng siêu vi trùng, nên khi đi vào cơ thể, chúng giúp diệt mầm bệnh.
Còn khi dùng liệu pháp mùi thơm, khi ta hít vào, các phân tử mùi hương trong tinh dầu sẽ đi trực tiếp từ dây thần kinh khứu giác lên não và đặc biệt tác động đến hạch hạnh nhân, trung tâm cảm xúc của não. Qua đó, liệu pháp mùi thơm có thể giúp bạn giảm các triệu chứng căng thẳng thần kinh, rối loạn lo âu, trầm cảm, mất ngủ, buồn nôn…
Còn khi tác dụng qua da, một số loại tinh dầu được dùng để mát-xa giãn cơ. Một công ty mỹ phẩm còn dùng tinh dầu hoa oải hương để thêm vào muối tắm giúp tạo cảm giác dễ chịu…
Các hợp chất cụ thể khác nhau tùy thuộc vào loại dầu cụ thể, nhưng có hai hợp chất đáng kể đó là aldehyde và phenol.
- Aldehyde là một chất khử trùng phổ rộng với khả năng khử trùng và tiêu diệt nấm, vi rút và vi khuẩn. Còn phenol là hợp chất hoạt động như chất chống oxy hóa, cũng đã được chứng minh là có đặc tính kháng khuẩn.
- Sức mạnh của các hợp chất này trong việc tiêu diệt mầm bệnh khiến một số nhà nghiên cứu tin rằng tinh dầu có thể ức chế hiệu quả sự phát triển của một số loại vi khuẩn, bao gồm cả những vi khuẩn đã trở nên kháng thuốc kháng sinh trong những năm gần đây.
Có nhiều nghiên cứu cho thấy rằng tinh dầu giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng bằng cách sản sinh ra các loại tế bào miễn dịch.
Và còn nhiều các lợi ích khác…

Vậy tinh dầu có hoàn toàn vô hại không?

Tinh dầu, cũng như mọi thứ trên Trái Đất này, đều có 2 mặt lợi và hại. Nếu ta dùng đúng, chúng sẽ giúp ta cải thiện sức khoẻ, và ngược lại, nếu không dùng đúng, sẽ gây hại đến sức khoẻ.
Ví dụ như có nghiên cứu cho thấy dùng tinh dầu tràm trà (tea tree oil) quá liều có thể làm cho bé trai phát triển tuyến vú vì có chứa hoạt chất bắt chước estrogen và ức chế sản xuất testosterone…

Muốn an toàn cho sức khoẻ, tốt nhất bạn nên kiểm tra thử xem mình có bị dị ứng với tinh dầu và cả dầu nền hay không?

Cách kiểm tra: dùng một giọt tinh dầu/dầu nền thoa vào mặt trong cổ tay, băng lại và xem phản ứng trong vòng 24 giờ. Nếu không có dị ứng, như ngứa da, đỏ da… thì có thể dùng. Nếu bị dị ứng thì mau rửa vị trí thử nghiệm với nước, rồi tránh xa loại tinh dầu đó ra.
Nếu tình trạng dị ứng nặng hơn thì đi bác sỹ.

Thế gian có quá nhiều loại tinh dầu, vậy loại nào cho thấy là dùng được cho bệnh COVID-19?

Theo Healthline, trang tin y khoa có uy tín của Mỹ, thì có 3 loại tinh dầu được khuyến cáo dùng được cho bệnh COVID-19, đó là tinh dầu tràm trà (tea tree oil), tinh dầu khuynh diệp (eucalyptus), tinh dầu sả chanh (lemongrass).
Đặc biệt, vào năm ngoái lúc ở VN mới có dịch COVID-19, thì Sở y tế Tp. HCM cũng có trả lời truyền thông là dùng tinh dầu tràm trà có khả năng kháng khuẩn đối với biến thể SARS-CoV-2
(Văn bản đó chỉ ghi tinh dầu tràm, nhưng thật ra là thiếu chữ trà).

Công dụng và cách sử dụng một số loại tinh dầu

Tinh dầu tràm trà – Tea tree oil

Hình 2: Cây tràm trà (tea tree)

Tên khoa học: Melaleuca alternifolia
Được các nghiên cứu chứng minh là có tác động trên các loại vi khuẩn và vi-rút như Escherichia coli (E. coli), Staphylococcus aureus (S. aureus), Staphylococcus epidermidis (S. epidermidis), Enterococcus faecalis (E. faecalis), Pseudomonas aeruginosa (P. aeruginosa), Haemophilus influenzae (H. influenzae), Streptococcus pneumoniae (S. pneumoniae).
Những loại vi khuẩn và vi-rút này gây các loại bệnh như viêm phổi, ngộ độc thực phẩm, cúm dạ dày, nhiễm trùng da, nhiễm trùng máu…
Cách dùng:
- Pha loãng theo tỉ lệ 5-15% rồi thoa vào da mỗi ngày 1-2 lần. (Có hướng dẫn cách pha ở mục số 3).
- Pha tinh dầu vào bồn tắm hoặc bạn cũng có thể dùng để xông phòng.
- Dùng tinh dầu tràm trà để diệt khuẩn phòng ốc: pha theo công thức: 3 giọt tinh dầu + 250 giấm trắng + 250ml nước.

Tinh dầu khuynh diệp hay còn gọi là bạch đàn – Eucalyptus oil

Có nhiều loài cây khuynh diệp cho các loại tinh dầu khác nhau một chút về thành phần.
Được các nghiên cứu chứng minh là có tác dụng trên các loại vi khuẩn và vi-rút như: S. aureus, Streptococcus pyogenes (S. pyogenes), Salmonella typhi (S. typhi), Shigella spp., E. coli, P. aeruginosa.
Tinh dầu khuynh diệp có các tác dụng như giảm viêm nhiễm, giảm các triệu chứng liên quan tới hen suyễn, giảm căng thẳng thần kinh, cải thiện bệnh gàu.
Các nhà nghiên cứu cho rằng tinh dầu khuynh diệp hứa hẹn được dùng như một loại kháng sinh tự nhiên chống lại một số bệnh nhiễm trùng.
Cách dùng:
- Tinh dầu khuynh diệp được khuyến cáo là khá độc, không nên dùng trực tiếp lên da hoặc nuốt.
- Pha loãng tinh dầu khuynh diệp với nước tắm hoặc dùng để xịt hoặc xông phòng.

Hình 3: Cây khuynh diệp hay bạch đàn (Eucalyptus)

Tinh dầu sả chanh – Lemongrass

Tên khoa học: Cymbopogon citratus
Tinh dầu sả chanh cũng có tính chất kháng khuẩn.
Trong một nghiên cứu, tinh dầu sả chanh được chứng minh có thể chống lại vi khuẩn Bacillus subtilis và Bacillus cereus. Do đó, tinh dầu sả chanh được thêm vào các loại thuốc kháng khuẩn.
Cách dùng:
- Dùng pha loãng để xông phòng,
- Pha 3-4 giọt tinh dầu sả chanh vào các chai dung dịch tẩy rửa.
- Pha loãng với dầu nền để thoa thẳng lên da để sát trùng. (Xin xem lại câu 3).
- Pha loãng 12 giọt tinh dầu sả chanh+ 1 muỗng cà phê dầu nền. Dùng dầu này để mát-xa hoặc có thể dùng để pha nước tắm.

Hình 3: Tinh dầu sả chanh (Lemongrass)

Tổng kết:

Tinh dầu tràm trà, tinh dầu khuynh diệp và tinh dầu sả chanh được các nghiên cứu chứng minh là có tính chất kháng khuẩn, kháng vi-rút… và được khuyến cáo có thể dùng để phòng bệnh và làm giảm các triệu chứng của bệnh COVID-19.
Luôn ghi nhớ là không được dùng tinh dầu trực tiếp lên da, mà phải pha loãng ra.
Có thể dùng tinh dầu qua 3 đường: ngửi, thoa trực tiếp lên da, và xông/xịt phòng.
Luôn đọc kỹ các khuyến cáo của nhà sản xuất, các tác dụng phụ, chống chỉ định và chỉ định để biết cách xử lý và dùng cho chính xác.
Khuynh diệp hay còn gọi là cây bạch đàn, có nhiều loài, sản xuất ra nhiều loại tinh dầu khác nhau một chút về thành phần. Loại tinh dầu khuynh diệp nhắc đến trong bài là loại nguyên chất, còn ở Việt Nam có loại dầu khuynh diệp dùng trực tiếp không cần pha thì bạn cứ đọc theo hướng dẫn sử dụng mà làm theo. Hãy ủng hộ cây nhà lá vườn.
Vì tiêu chí của bài này là viết theo các nguồn dựa theo bằng chứng khoa học, nên loại tinh dầu được nhắc tới là tinh dầu tràm trà- tea tree (Melaleuca alternifolia) là cây bản địa ở Úc. Thật sự cây này được người ta nghiên cứu rất nhiều, còn ở Việt Nam thì mọi người hay dùng tinh dầu tràm gió- Melaleuca quinquenervia, là cây bản địa mọc nhiều ở khu vực Quảng Trị- Huế. Tinh dầu tràm gió cũng có tính chất kháng khuẩn, kháng vi-rút, kháng viêm…Bạn cũng có thể sử dụng loại tinh dầu này.
Có bạn dùng bó lá khuynh diệp tươi treo dưới vòi nước tắm để nhờ hơi nước xông lên cho lá toả mùi hương, cũng là một cách hay.
Nếu bạn không rõ thì nhớ hỏi chuyên gia.
Viết bài này lại nhớ về ngày xưa, hồi đó dọc đường về nhà ngoại mọc đầy cây tràm, cây khuynh diệp, chiều chiều đi đá cây mắc cỡ rồi bứt lá ngửi ngửi. Giờ tất cả chỉ còn là ký ức.